آشنایی با رشته مهندسی مکانیک
- علم مکانیک
- تاریخچه مهندسی مکانیک
- آشنایی با رشته مهندسی مکانیک
- زمینه های فعالیت در مهندسی مکانیک
- آشنایی با بازار کار مهندسی مکانیک
تعریف علم مکانیک
اگر بخواهیم تعریفی از علم مکانیک داشته باشیم ، در حقیقت مکانیک بخشی از علم فیزیک است که با استفاده از مفاهیم پایه فیزیک و همچنین ریاضی به بررسی حرکت اجسام و نیروهای وارده میپردازد.
درواقع مکانیک پیاده کننده علم فیزیک است شما برای مثال یک خودرو را در نظر بگیرید ، بررسی حرکت خودرو و عوامل موثر بر روی آن برعهده فیزیک است. اما این که حرکت آن چگونه تنظیم گردد بر عهده علم مکانیک میباشد. که حتی دانشآموزان دوره متوسطه هم با این مباحث مکانیک در کتاب فیزیک خود آشنا میشوند.
رشته مهندسی مکانیک
مهندسی مکانیک جامعترین رشته مهندسی است که در آن با اصول اساسی طراحی تمامی سیستم هایی که در اطراف ما وجود دارند آشنا میشویم.
به عبارت دیگر محاسبات فنی، مدلسازی و شبیهسازی ، طراحی و تهیه نقشهها ، تدوین روش ساخت ، تولید و آزمایش تمامی ماشینآلات و تاسیسات موجود در دنیا ، با تکیه بر تواناییهای مهندسان مکانیک انجام میگیرد.
دروس این رشته غالبا کاربردی بوده دانشجوی این رشته باید علاوه بر هوش علمی ، دارای خلاقیت و قدرت تجسم کافی هم باشد تا بتواند در طراحی مکانیزمهای مختلف موفق عمل کند.
تاریخچه ورود رشته مهندسی مکانیک
در اوایل آموزش رشته های مهندسی در ایران ، رشته مهندسی مکانیک و برق یکی بودند که این رشته « الکترومکانیک» نامیده میشد ولی حدود ۵۰ سال قبل این دو رشته از هم جدا شدند و رشته مهندسی مکانیک با عنوان مهندسی مکانیک عمومی ارائه شد .
با پیشرفت صنعت و نیاز صنایع به تخصصهای مختلف در این زمینه ، از مهندسی مکانیک عمومی دو گرایش «طراحی جامدات» و «حرارت و سیالات» و بعد از آن «ساخت و تولید» به وجود آمدند.
طیف های فعالیت در رشته مهندسی مکانیک
فعالیت در رشته مهندسی مکانیک بسیار متنوع است و به همین دلیل ، هم دانشجویی که علاقهمند به فعالیت های تئوریک است میتواند وارد این رشته شود و در بخشهای نظری و تئوری فعالیت کند و هم دانشجوی خلاق و علاقهمند به مباحث طراحی و ساخت وسایل و دستگاههای مختلف میتواند این رشته را انتخاب نماید.
اما به قول یکی از اساتید این رشته ، بدون شک یک مهندس مکانیک موفق کسی است که به یاری دو بال علم و عمل پیشرفت کند.
بازار کار رشته مهندسی مکانیک
افرادی که از این رشته فارغالتحصیل می شوند با کار پیدا کردن مشکل ندارند زیرا توسعه سختافزاری و مهندسی، حرکت به سمت تولید داخل و ایجاد تکنولوژی تولید تجهیزات و وسایل در داخل کشور و روی آوردن به خدمات مهندسی در داخل کشور بخاطر محدودیتهای ارزی و کاهش درآمدهای نفتی باعث شده که بازار کار این رشته داغ باشد.
بازار کار یک مهندس مکانیک می تواند از طراحی و ساخت قالب ساخت سوزن تا مدلسازی حرکت ماهوارهها در فضا باشد.
در همه جای دنیا یک فارغالتحصیل مهندسی مکانیک مثل یک موم خام است که دانش کافی دارد و در هر زمینهای که کار کند میتواند در آن متخصص شود.
بخش هایی از فعالیت مهندسی مکانیک در صنعت
- طراحی و ساخت تمامی ماشینآلات و قطعات آنها، اعم از ماشینآلات تولیدی تمامی صنایع، لوازم خانگی و تجهیزات پزشکی.
- طراحی و ساخت تجهیزات مکانیکی نیروگاههای فسیلی، اتمی، خورشیدی، بادی و آبی.
- طراحی و ساخت تجهیزات و سیستمهای انتقال و تصفیه آب، سیستمهای مکانیکی و کنترلی پالایشگاهها و کارخانجات شیمیایی.
- طراحی و ساخت تاسیسات حرارتی و برودتی ساختمانها و اماکن، بالابرها و آسانسورها و سیستمهای حمل و نقل.
- ساخت ماشینآلات تغلیظ و بازیافت مواد مثل کارخانجات قند، کاغذسازی، سیمان، نساجی، نمک و کنسانتره .
- طراحی و ساخت وسایل و تجهیزات حمل و نقل زمینی، دریایی و هوایی.
- ساخت تجهیزات دفاعی مانند تانک، راکت، اژدر و پلهای متحرک
- ساخت روباتها، بازوهای مکانیکی و سیستمهای تولید.
- همچنین می تواند تحت عنوان کارشناس و مشاور فنی در بانکها، شرکتهای سرمایهگذاری و بیمه و شرکتهای بازرسی و نظارت امور بینالمللی هم مشغول به کار شود. همینطور در تحلیل و طراحی خودرو، در طراحی و ساخت ماشینهای ابزار و حتی در تدوین و تولید برنامههای کامپیوتری هم میتواند فعالیت بکند.
یک مهندس مکانیک در صنعت چه کارهایی انجام می دهد؟
معمولا فعالیت یک مهندس مکانیک در بازار کار ، صنایع و کارخانجات به یکی از ۴ زمینه زیر ختم می شود :
۱- طراحی
طراحی انواع ماشین آلات ، دستگاه ها و اجزای آنها در صنایع مختلف
۲- تحلیل
تحلیل و بررسی شکست و فرسودگی دستگاه ها ، بهبود عملکرد سیستم های انتقال حرارت ، ارتعاشات مکانیکی و …
۳- ساخت
ساخت انواع قطعات صنعتی ، قالب های فلزی و تزریق ، ساخت انواع ماشین آلات کوچک ، بزرگ ، پیشرفته و…
۴- کنترل کیفیت
آزمایش کیفیت ، امنیت و قابلیت اطمینان قطعات ، ماشین آلات ، دستگاه های تولیدی و فرآیند های صنعتی
زمینه های فعالیت یک مهندس مکانیک در بازار کار
در زمینه ی طراحی :
- ماشینها و دستگاههایی که هر نوع محصولی را ساخت و تولید میکنند
- تجهیزات دوار مانند توربوماشینها (توربینها، پمپها، کمپرسورها، دمندهها و …)
- موتورهای درونسوز، موتور جت و موتور موشک
- مخزنهای تحت فشار، رآکتورهای شیمیایی و رآکتورهای هستهای
- مبدلهای حرارتی (بویلرها، کندانسورها، اواپراتورها و …)
- سامانههای لولهکشی
- وسیلههای نقلیه مانند خودرو، کامیون، اتوبوس، هواپیما، کشتی، قطار و …
- تجهیزات حمل مواد مانند تسمهنقّالهها، رباتها و …
- طراحی کنترلر برای سیستمهای دینامیکی
- طراحی سیستمهای اچویایسی، تهویه مطبوع، گرمایش و سرمایش در ساختمانها
- طراحی سیستم های انتقال آب
- طراحی کانال های عبور جریان سیال
- طراحی اجزای مکانیکی در سیستم ها نظیر چرخ دنده ها، کلاچ ها، ترمزها، پیچ ها، تسمه ها، زنجیرها، کابل ها، فنرها، یاتاقان ها، بادامک ها
- طراحی سازه های دینامیکی و استاتیکی
- طراحی سیستم های تعلیق و سیستم های جذب ارتعاشات
در زمینه ی تحلیل :
- خستگی، خزش و شکست دستگاهها
- روش اجزاء محدود و دینامیک سیالات محاسباتی
- انتقال گرما، مکانیک سیالات
- ارتعاشات مکانیکی، آکوستیک
- کمانش ستونها، تیرها، ورق و پوستهها
- تحلیل خیز و انحراف در تیرها
- تحلیل تنش و کرنش (کشش، فشار، برش، خمش و پیچش) در سیستم های استاتیکی و دینامیکی
- تحلیل معیارهای درونی شکست اجسام
- تحلیل نیروهای گسترده و متمرکز در سیستم ها
- تحلیل استاتیکی و آنالیز نیرو در سازه ها، ماشین ها و خرپا ها
- تحلیل سینماتیک دینامیک دوبعدی و سه بعدی ذرات و اجسام صلب برای مختصات دکارتی، استوانه ای و کروی و منحنی الخط
- تحلیل تبدیل مختصات های اندازه گیری مختلف به یکدیگر
- تحلیل ساختار درونی و کریستالی مواد و تاثیر آن ها روی رفتار مکانیکی و شیمیایی اجسام
- تحلیل مدارهای الکتریکی آنالوگ
- تحلیل سیستم های تبدیل انرژی الکتریکی نظیر موتورها، ترانسفورماتورها و ژنراتورها
در زمینه فرایندهای ساخت و تولید :
- فرایندهای ماشینکاری سنتی
- فرایندهای ماشینکاری غیر سنتی
- فرایندهای شکلدهی شامل شکلدهی ورقی و حجمی
- طراحی و ساخت قالبها و قیود
- روشهای اتصال و جوشکاری
- عملیات حرارتی
- روشهای ریختهگری
- مترولوژی و سیستمهای اندازهگیری
در زمینه ی آزمایش و کنترل کیفیت :
- آزمایش کیفیت ، بهبود عملکرد و قابلیّت اطمینان فراوردهها، دستگاهها و فرایندها
- آزمونهای غیرمخرب